wiadomości o firmie Jak wykonać pomiary oświetlenia awaryjnego

 

W artykule przedstawiono wymagania zawarte w aktach prawnych i normach dotyczących oświetlenia awaryjnego.Porusza również aspekty wykonywania pomiarów natężenia oświetlenia awaryjnego oraz najczęstsze problemy, z którymi boryka się personel pomiarowy.

1. Wstęp

W dzisiejszych czasach nie wyobrażamy sobie życia bez oświetlenia elektrycznego.Światło odgrywa ogromną rolę w naszym życiu.Pozwala „przedłużyć dzień”, z pozytywnymi i negatywnymi skutkami.Jesteśmy tak przyzwyczajeni do sztucznego oświetlenia, że ​​nie zdajemy sobie sprawy z zagrożeń związanych z jego brakiem.Ze względu na zawodność oświetlenia elektrycznego – zwykle wynikającą z zaniku napięcia zasilającego, konieczne było stworzenie systemu zabezpieczającego przed skutkami jego braku.Aby zapobiec nieoczekiwanemu zanikowi światła, a tym samym uniknąć efektu paniki w obiektach użyteczności publicznej, w których można zastosować oświetlenie awaryjne dużej ilości osób.Oświetlenie awaryjne jest dodatkowym źródłem energii, zasilającym wybrane oprawy w oświetlenie podstawowe lub specjalnie zaprojektowane do tego celu oprawy.

2. Zakres zastosowania

Instalacje oświetlenia awaryjnego należy projektować we wszystkich pracach budowlanych, w których zanik napięcia w sieci elektroenergetycznej może spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenia dla środowiska, a także znaczne szkody materialne.
Standard dlaoświetlenie awaryjneNorma EN 1838 informuje, że czas działania oświetlenia ewakuacyjnego powinien być dostosowany do warunków panujących w pracach budowlanych, ale nie może być krótszy niż 1 godzina od momentu włączenia.W aplikacji Oświetlenie zgodne z normą EN 1838.Oświetlenie awaryjne.określono minimalne wartości, jakie powinny spełniać systemy oświetlenia awaryjnego.Odnosi się do innych norm, m.in.EN 50172 Systemy oświetlenia awaryjnego określające instalacje oświetlenia awaryjnego lub EN 60598-2-22 Oprawy oświetleniowe.Część 2-22: Wymagania szczegółowe.Oprawy do oświetlenia awaryjnego.

Należy stosować oświetlenie awaryjne:
- W pokojach:

· publiczność kin, teatrów i filharmonii,

· audytoria, sale konferencyjne, sale widowiskowe i sportowe przeznaczone dla ponad 200 osób,

· ekspozycja w muzeach,

· o powierzchni ponad 1000 m2 w garażach doświetlanych wyłącznie światłem sztucznym.

- Na drogach ewakuacyjnych:

· z pomieszczeń wymienionych w powyższym punkcie,

· oświetlony tylko sztucznym światłem,

· w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do pobytu osób o ograniczonej sprawności ruchowej,

· w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego.

- W budynkach tymczasowych, jeśli są przeznaczone do widowiskowych lub innych zgromadzeń ludzi.

3. Rodzaje i cele oświetlenia awaryjnego

Oświetlenie awaryjne, którego głównym celem jest zapewnienie bezpiecznego wyjścia z miejsca pobytu, w czasie zaniku normalnego zasilania, powinno być zasilane z niezależnego źródła zasilania.Zgodnie z normą EN 1838 oświetlenie awaryjne obejmuje:awaryjne oświetlenie ewakuacyjnei zapasowe oświetlenie, (rys.1)

 

Rys. 1. Rodzaje oświetlenia awaryjnego wg EN 1838

 

3.1.Oświetlenie ewakuacyjne można podzielić na:

3.1.1.Oświetlenie dróg ewakuacyjnych.

Jego celem jest zapewnienie bezpiecznego opuszczenia miejsca pobytu, a także zapewnienie widoczności oraz łatwego odnalezienia i użytkowania sprzętu przeciwpożarowego i bezpieczeństwa.Oświetlenie dróg ewakuacyjnych powinno być zaprojektowane tak, aby uszkodzenie choćby jednej oprawy nie powodowało zaciemnienia drogi.

Wymagania:

W przypadku dróg ewakuacyjnych o szerokości do 2 m natężenie oświetlenia na podłodze w stosunku do linii środkowej drogi ewakuacyjnej (osi) powinno być nie mniejsze niż 1 lx, a na pasie środkowym nie mniejsze niż połowa szerokości drogi – intensywność powinna wynosić co najmniej 50% podanej wartości (rysunek 2).Ważne jest również zachowanie równomierności oświetlenia i wymaga się, aby stosunek maksymalnego do minimalnego natężenia oświetlenia wzdłuż linii środkowej drogi ewakuacyjnej nie był większy niż 40:1.

U_d=E_min/MI_maks(1)

Jeżeli punkty pierwszej pomocy oraz urządzenia przeciwpożarowe i przyciski alarmowe nie znajdują się na drodze ewakuacyjnej lub na terenie otwartym, powinny być tak oświetlone, aby oświetlenie podłogi w ich sąsiedztwie wynosiło co najmniej 5 luksów.Minimalna wartość wskaźnika oddawania barw (Ra) zastosowanych źródeł światła nie powinna być mniejsza niż 40.

 

Rys. 2. Wyznaczenie środka jezdni i pasa środkowego

 

Czas:

Minimalny czas użytkowania oświetlenia na drodze ewakuacyjnej zgodnie z normą EN 1838 do celów ewakuacyjnych powinien wynosić 1 godzinę, przy czym 50% wymaganego natężenia oświetlenia ma zostać wygenerowane w ciągu 5 s, a pełny poziom w ciągu 60 s.

3.1.2.Oświetlenie terenu otwartego (np. sali gimnastycznej, sali, widowni)

Celem oświetlenia strefy otwartej jest zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia paniki, ułatwienie identyfikacji kierunków ewakuacji oraz umożliwienie bezpiecznego przemieszczania się ludzi w kierunku dróg ewakuacyjnych.Oświetlenie to stosuje się w strefach o nieokreślonych drogach ewakuacyjnych w halach lub w obiektach o powierzchni użytkowej większej niż 60 m2 lub mniejszej, jeśli istnieje dodatkowe zagrożenie spowodowane obecnością dużej liczby osób.

Wymagania:

Wartość natężenia oświetlenia awaryjnego w terenie otwartym nie powinna być mniejsza niż 0,5 luksa na poziomie podłogi użytkowanej podczas normalnej aktywności, z wyjątkiem wydzielonego obszaru o obwodzie 0,5 m, przy zachowaniu równomierności nie mniejszej niż 1:40, (1 ).Zaleca się oświetlenie również przeszkód występujących na wysokości do 2 m (mierzonych od podłoża).A minimalna wartość wskaźnika oddawania barw (Ra) zastosowanych źródeł światła nie powinna być mniejsza niż 40.

Czas:

Minimalny czas trwania oświetlenia do ewakuacji powinien wynosić 1 godzinę, natomiast na terenie otwartym 50% wymaganego oświetlenia powinno być generowane w ciągu 5 sekund, a pełny poziom w ciągu 60 sekund.

3.1.3.Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka (miejsca pracy o szczególnym zagrożeniu)

Jego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa osób biorących udział w potencjalnie niebezpiecznym procesie lub znajdujących się w potencjalnie niebezpiecznej sytuacji, a także umożliwienie prawidłowego zakończenia działań i przemieszczenia osób w kierunku drogi ewakuacyjnej.Miejsca pracy o szczególnym zagrożeniu mogą obejmować prace, prace na wysokości, a także prace z materiałami niebezpiecznymi.

Wymagania:

W strefach wysokiego ryzyka natężenie podświetlenia na płaszczyźnie odniesienia nie powinno być mniejsze niż 10% operacyjnego natężenia oświetlenia wymaganego dla danych operacji, jednak nie powinno być mniejsze niż 15 luksów.Należy wyeliminować efekt stroboskopowy.Równomierność natężenia oświetlenia w strefie wysokiego ryzyka nie powinna być większa niż 10:1.

U_d=E_min/MI_średni(2)

Projektując takie oświetlenie należy wziąć pod uwagę system utrzymania ruchu, ponieważ wymagane jest natężenie oświetlenia m.in.poniżej którego natężenie światła nie może spaść.

Czas:

Minimalny czas pracy oświetlenia stref wysokiego ryzyka to czas, w którym istnieje zagrożenie dla ludzi w danym procesie.Jest to ustalane indywidualnie przez pracodawcę.Oświetlenie to powinno zapewnić 100% wymaganego natężenia oświetlenia po 0,5 sekundy od uruchomienia.

3.2.Zapasowe oświetlenie

Zapasowe oświetlenie lub częśćoświetlenie awaryjne, umożliwiając kontynuację normalnych czynności.Może być stosowane jako oświetlenie ewakuacyjne, ale musi spełniać wszystkie wymagania jak dla oświetlenia awaryjnego zgodnie z normą EN 1838. Jeżeli poziom oświetlenia jest niższy niż minimalny poziom oświetlenia podstawowego, to oświetlenie może być użyte tylko do wykonania zadania lub do przerwać pracę.

3.3.Podstawowe definicje związane z oświetleniem awaryjnym to:

- Wyjście awaryjne: wyjście przeznaczone do użytku podczas awarii.
- Znaki bezpieczeństwa: znak, który zawiera ogólne informacje dotyczące bezpieczeństwa uzyskane przez połączenie koloru i kształtu oraz szczegółowe informacje dotyczące bezpieczeństwa poprzez dodanie symbolu graficznego lub tekstu.Są znaki:

· Znak bezpieczeństwa oświetlony zewnętrznie: znak oświetlony (jeśli jest wymagany) przez zewnętrzne źródło światła (rys. 3).

 

Rys. 3. Znak bezpieczeństwa oświetlony zewnętrznie

 

· Znak bezpieczeństwa oświetlony wewnętrznie: znak oświetlony (jeśli jest wymagany) przy wewnętrznym źródle światła (rys. 4).

 

Rys. 4. Znak bezpieczeństwa oświetlony wewnętrznie

 

Wymagania:

Luminancja każdej części kolorowego znaku powinna wynosić co najmniej 2 cd/m2 we wszystkich orientacjach zabezpieczających.Stosunek maksymalnej i minimalnej luminancji zarówno białych, jak i kolorowych części znaków bezpieczeństwa nie powinien być większy niż 10:1.Jednak stosunek luminancji części białej znaku do luminancji części kolorowej znaku nie powinien być mniejszy niż 5:1 i większy niż 15:1.

Czas:

Znaki powinny być oświetlone w taki sposób, aby osiągały luminancję 50% wymaganej luminancji w ciągu 5 s i osiągały luminancję w ciągu 60 s wymaganej wartości.
Maksymalną odległość widzenia znaków świetlnych należy wyznaczyć z równania:

l=z•h (3)

gdzie:

l – odległość obserwacji,
z - jest zmienną zależną od sposobu oświetlenia znaku i przyjmuje wartości:

· 100 – dla znaków oświetlonych zewnętrznie,

· 200 – dla znaków oświetlonych wewnętrznie,

h – wysokość znaku.

Zaleca się, aby znak bezpieczeństwa, ze względu na dobrą widoczność, był montowany nie wyżej niż 200 powyżej poziomu oczu.

 

Rys. 5. Odległości obserwacji – wykres

 

4. Wykonywanie testów

Pomiary oświetlenia ewakuacyjnego wykonuje się w miejscach oznaczonych jako droga ewakuacyjna.Zgodnie z normą EN 1838 droga ewakuacyjna powinna być oświetlona z natężeniem min.1 lx.Przy doborze punktów pomiarowych zaleca się przyjmowanie odległości pomiędzy nimi od ok.1m do 2m.A także zasada, że ​​im więcej punktów pomiarowych, tym bardziej wiarygodny będzie wynik pomiaru.W przypadku dróg o szerokości do 2 m natężenie oświetlenia należy badać na posadzce na środku jezdni i na pasie środkowym, który stanowi co najmniej połowę szerokości jezdni.Natomiast gdy drogi ewakuacyjne są szersze niż 2 m można je podzielić na kilka dróg o szerokości 2 m, poprowadzić drogę ewakuacyjną środkiem, a obszar nieobjęty strefą otwartą lub potraktować całą przestrzeń jako otwarta strefa.
W obszarach wysokiego ryzyka, natężenie światła operacyjnego badane jest na wybranej powierzchni wyznaczonej jako strefa niebezpieczna.Dodatkowo w strefach wysokiego ryzyka należy sprawdzić czas oświetlenia awaryjnego.Jego pełne wymagane oświetlenie powinno być zapewnione w ciągu 0,5 s.

Pomiarynatężenie oświetlenia awaryjnegosą wykonywane na płaszczyźnie odniesienia (roboczej), - na wysokości podłogi lub schodów.

 

Patka.1. Wartości natężenia oświetlenia ewakuacyjnego wg.normy EN 1838

Miejsce instalacji urządzeń oświetleniowych	Wymagany poziom oświetlenia na poziomie podłogi*	Emaks/Emin	Uwagi:
Środkowa linia drogi ewakuacyjnej o szerokości do 2 m	1 lx	40:1	czas przywiązania 5 s → 50% E 60 s→100%E
Boki drogi ewakuacyjnej o szerokości do 2 m	50% E środkowa linia drogi ewakuacyjnej (min. 0,5 lx)	40:1	-
Otwarta przestrzeń	1 lx	40:1	czas przywiązania 5 s → 50% E 60 s→100%E
Strefa wysokiego ryzyka	Min.10% En≥15 lx	10:1	czas przywiązania 0,5s→100%E
Punkty pierwszej pomocy, urządzenia przeciwpożarowe i przyciski awaryjne poza drogą ewakuacyjną lub terenem otwartym	5 lx	-	czas przywiązania 5 s → 50% E 60 s→100%E

 

*- ze względu na konieczność rozpoznawania kolorów minimalna wartość współczynnika oddawania barw Ra zastosowanych źródeł światła nie może być niższa niż 40, a oprawy nie mogą wpływać na zmianę tej wartości

Pomiary oświetlenia awaryjnego należy wykonywać w odpowiedniej klasie luksomierza, ponieważ mamy do czynienia z bardzo niskimi wartościami natężenia oświetlenia.Dlatego używany miernik musi być w stanie zmierzyć takie wartości.Podobnie w strefach wysokiego ryzyka, gdzie konieczne jest sprawdzenie równomierności natężenia światła z bardzo dużą rozdzielczością.Dodatkowo luksomierz powinien posiadać aktualne świadectwo wzorcowania potwierdzające sprawność urządzenia oraz deklarowane poziomy niepewności spektralnej i podstawowej, ponieważ fotokomórka będąca czujnikiem się starzeje, dlatego powinna być poddawana okresowej kontroli metrologicznej.Miernik powinien mieć tolerancję błędu nieprzekraczającą 10%.Zalecane są tutaj modele LXP-10B i LXP-10A.

4.1.Dokumentacja powykonawcza

Brak jest przepisów regulujących formy dokumentacji powykonawczej z pomiarów oświetlenia.Należy jednak zachować minimum merytoryczne, które pozwoli na jednoznaczną ocenę przeprowadzonych testów.Wykonawca pomiarów może skorzystać z gotowych szablonów lub skorzystać z programów komputerowych do wykonania raportu z badań.Jednym z rekomendowanych programów jest program Foton, opracowany przez DASL Systems we współpracy z firmą SONEL SA Program przeznaczony jest dla osób wykonujących badania natężenia oświetlenia, pozwalający na realizację protokołów pomiarowych.

5. Podsumowanie

Oświetlenie awaryjne zapewnia bezpieczne użytkowanie budynków i innych obiektów.Należy do sprzętu przeciwpożarowego.Ponieważ instalacja oświetlenia awaryjnego jest częścią instalacji oświetlenia awaryjnego, cały sprzęt przeciwpożarowy powinien być sprawdzony i spełniać wymagania norm.
Oświetlenie awaryjne jest bardzo ważne zwłaszcza w pomieszczeniach użytkowanych przez dużą liczbę osób, takich jak sale kinowe czy teatralne, gdzie przy wyłączonym oświetleniu podstawowym należy zainstalować dodatkowe oświetlenie, zasilane dopuszczalnym długotrwale napięciem bezpiecznym.Jej celem jest pokazanie przeszkód architektonicznych, takich jak schody, wysokie progi.Oświetlenie awaryjne ma więc na celu zapobieganie panice i bezpieczną ewakuację pomieszczeń lub stref zagrożonych.